Сардаялын
тӱвыраже

Акрет годсо да шинчалан вик перныше марий тӱвыра

Мемнан шке шотан йылмына

Ме кок йылме дене кутырена: руш да марий.

Шке икымше мутнам ме марла ойлена. Рушла гыч «мама» - ава лиеш.

Ятыр мутшо татар йылме дене келшен толеш. Мемнан йылмына ик эн тошто манын, ойлат. Марий алфавитыште, руш дене таҥастарымаште, 36 буква уло, кумытлан шукырак: ӱ, ö, ҥ. Ныл наречий дене мутланена: олык-, курыкмарий, кас-йӱдвел да эрвел. Марла ода пале гын, мемнам ода умыло. Мемнам йылмынан эркын йомын толмыжо тургыжландара. Сандене тудын нерген ончыкыжым интерактивный веб-проектым ыштынена. Те полшеда гын, тидлан моткоч куанена.

Ял историй-влак

Сардаял Марий Эл Республикын Марий Турек районыштыжо верланен. Марий кундемын эрвел ужашышкыже пура. Татарстан дене кылым куча. Республикын рӱдолаже марте 200 меҥге лиеш. Ме Йошкар-Олам «ола» манына. Озаҥ марте - 120. Ятыр пöръеҥ тушко пашам яшташ коштеш. Йошкар-Олашке корно пеш начар, сандене шукынжо Озаҥ гоч коштыт. Тидлан шуко жап кая. Ялна 18 курымышто шочын. Тидын нерген кум тӱрлö легенде уло. Иктыже тыгай: яллан лӱмым тышке ик эн ончыч илаш толшо Сардайыным пуэныт. Тудо ты кундемыш монгол-татар-влак деч шылын толын. Тушто кугу налогым тӱлыман лийын, а Сардайлан ласка илыш кӱлын. Вара моло-влакат толаш тӱҥалыныт. Тыге ял кушкын да кугемын. Мыланна ты легенде лишылрак.

Марий вургем

Ончычын Сардаялыште чыланат марий вургем дене коштыныт. Мыланна тиде оҥай чучеш. Кызыт ме пайрем годым веле марла чиена. Ÿдырамаш-влак тӱрлеман ош тувырым, шовырым чият. Тӱран ончылсакышым ӱшталыт.Вуйышкышт шымакшым шындат. Пöръеҥ-шамыч тӱрлеман ош тувырым чият, теркупшым упшалыт. Пошкудо татар яллаште илыше-влак вургемна мемнан эн мотор, маныт.

Да моторлык деч посна, тӱр аралтышлан шотлалтеш Вет кажне узор мом гынат ончыкта. Мыланна, ӱдыр-влаклан, мел тӱр келша, молан манаш гын, тушто янлык ден кушкылым ончыктымо.

Шкешотан кочкыш-влак

Кочкышым ме шке кидна дене ыштена. Когыльым, перемечым, мелнам - чылажымат ложаш гыч ямдылена . Кажне еш вольыкым ашна: ушкалым, шорыкым, сöснам. Сандене чыла кочкышат тутло, а рецептше тукым гыч тукымыш куснен толеш.

Марий мелна моло деч поснак ойыртемалтеш. Тудо кӱжгö да пушкыдо.Тендам тутло мелнан рецептше дене палдарена. Тидлан кÿлыт: 10 грамм шинчал, 30 грамм сакырложаш, 1.5 литр шокшо шöр, 30 грамм ру, 200 грамм нöшмö ӱй, 5 муно, 100 грамм ушкал ӱй, 1.5-2 килограмм ложаш.

Тамле мелнан секретше-влак: 1.Ложашым мелна лугымо деч ончыч веле шоктат гын, мелнат пужга лиеш. 2. Кӱжгӧ да пужга мелнам кочнет гын, руашым калак гыч ойырлымешкыже чот лугат. 3.Руашын ямде улмыжым калакым шогалтен палаш лиеш: калак шога гын, руаш ямде. 4.Руаш оварымеке, вигак кӱэшташ кӱлеш, волен кая гын. мелнат пужга ок лий. 5.Кочкышда перкан лийже.

Карт кугыза-влак дене вашлиймаш

10 мартыште мемнан деке Марий Эл Республикысе Марий Турек районын «Ошмарий-Чимарий» Религиозный общине вуйлатыше Иванов Григорий Серафимович да ты организацийын учредительже Поляков Олег Николаевич толыныт ыле. Нуно карт кугыза улыт. Мыланна кӱсотышто шкем кузе кучымо, отын шнуй вер улмыжо нерген каласкаленыт. Тушто Юмылан кумалыт да тазалыкым, перкем, пиалым йодыт.Тыгак теве мом пален нална: нуно Марий кундемлан веле огыл, уло Мландылан пиал ден эрыкым йодыт.

Нине кумалмашке татар, удмурт, башкир ушнен кертыт маныт, вет кеч мусульманин, христианин але язычник лий – Юмыжо чылалан икте. Григорий Серафимович ден Олег Николаевич Марий Турекыште верланыше марий музейыш ӱжыч. Тушко вашке миена, манын ӱшанена.